Scenariusz lekcji dotyczy tolerancji w dzisiejszym świecie. Dotyka również problemu mniejszości narodowych. Temat pomaga zapoznać młodzież z kulturą, zwyczajami Cyganów. Jest punktem wyjścia do zaprezentowania inych lekcji dotyczących mniejszości narodowych i tolerancji.
1. Temat: „Niech inni nie będą obcy”
2. Główne zagadnienia lekcji. Zajęcia dotyczą zagadnień związanych z mniejszością narodową – Cyganami. Czy jesteśmy tolerancyjni wobec innej kultury. Poznamy zagadnienia z historii narodu cygańskiego i kultury cygańskiej – zwyczaje, obyczaje, zajęcia Cyganów. Poznamy twórczość poetki cygańskiej – Papuszy. Charakterystyka porównawcza Polak – Cygan..
3. Cele lekcji: Uczeń powinien: - rozumieć znaczenie słów mniejszość narodowa, tolerancja, - naród cygański, kultura cygańska, - poznać zwyczaje i obyczaje związane z narodem cygańskim, - wyjaśnić motyw : wspólny dom – różni ludzie, - dokonać interpretacji wiersza Papuszy, - umieć korzystać z warsztatu informacyjnego biblioteki – posługiwania się słownikiem wyrazów obcych, języka polskiego, encyklopedii powszechnej, - dobierać właściwe argumenty podczas dyskusji i kulturalnie prowadzić rozmowę - przygotować notatkę z lekcji.
4. Czas trwania lekcji : 2 godz. lekcyjne..
5. Środki dydaktyczne: - nagranie piosenki Maryli Rodowicz, „Jadą wozy kolorowe”, - „Ziemio moja, jestem córką twoją” – wiersz Papuszy (Bronisławy Wajs) - słowniki języka polskiego, wyrazów obcych, encyklopedia powszechna - kartki do charakterystyki porównawczej, POLAK – CYGAN
6. Pojęcia i terminy: Tolerancja, mniejszość narodowa, Cyganie, odrębność narodowa, twórczość literacka Cyganów.
7. Metody: Praca w grupach, Heureza, Debata.
Przebieg lekcji: 1. Wprowadzenie: ćwiczenia rozluźniające : - kaseta magnetofonowa z nagraniem piosenki Maryli Rodowicz pt. „Dziś prawdziwych Cyganów już nie ma” - wspólne śpiewanie refrenu piosenki w kole. Zajęcie miejsc w ławkach.
Poinformowanie uczniów o celach i planie zajęć. Zapisanie tematu na tablicy: „Niech inni nie będą obcy”
2. Rozwinięcie:
Uczniowie podzieleni wcześniej na 5 grup są gotowi do przedstawienia przygotowanych w domu prezentacji.
Pierwsza grupa prezentuje temat dot. historii Cyganów w Polsce, skąd przybyli, jakie tereny najczęściej zamieszkiwali. Cyganie jako jedna z mniejszości narodowych mieszkających w Polsce.
Druga grupa przedstawia zajęcia i profesje Cyganów. Co robili dawniej, czym zajmują się dzisiaj.
Trzecia grupa prezentuje Cyganów jako grupę : Cyganka prawdę ci powie - czyli o talizmanach, amuletach i wróżbach.
Czwarta grupa prezentuje stereotypy związane z Cyganami. Czyli: Cygan w polskiej kulturze ludowej. Przysłowia związane z Cyganami.
Piata grupa prezentuje twórczość literacką Cyganów i znanej poetki cygańskiej Papuszy czyli Bronisławy Wajs.
Każdy zespół ma do dyspozycji 5 minut. Następnie uczniowie przygotowują się do odpowiedzi na pytania nauczyciela: - czy Cyganie to inna kultura niż polska, wskażmy podobieństwa i różnice, - czy potrafimy być tolerancyjni wobec innej kultury., - co znaczy tolerancja i bycie tolerancyjnym?
Praca ze słownikiem . Poszukiwanie znaczenia słowa tolerancja. Uczniowie przedstawiają r różne definicje tolerancji, odczytanie hasła przez ucznia i zapisanie w postaci krótkiej informacji znaczenia słowa tolerancja na tablicy.
Następnie uczniowie podejmują dyskusję na temat różnic i podobieństw miedzy kulturami. Następne pytanie skierowane do uczniów: Jaką mniejszość narodową w Polsce stanowią Cyganie? Poszukiwanie w encyklopedii hasła: mniejszość narodowa. Zapis krótkiej informacji na tablicy.
W dalszej części lekcji następuje przygotowanie uczniów do debaty, aby wyjaśnić motyw: wspólny dom – różni ludzie. Klasa zostaje podzielona na dwie grupy. Pierwsza grupa przygotowuje odpowiedź na rozdanych wcześniej kartkach: temat: „Charakterystyka Polaka” Druga grupa przygotowuje temat: „Charakterystyka Cygana”, posługując się stereotypami typu z czym kojarzy ci się Cygan – np. ze śpiewem, tańcem , wróżbiarstwem, kradzieżą itd.
Wspólny dom – ojczyzna, Polska dla Polaków, Polska dla Romów. Można to zauważyć w twórczości Papuszy na przykładzie wiersza pt. „Ziemio moja, jestem córka twoja”. Zwracamy uwagę, że w wierszu tym znajdujemy tęsknotę za wędrówką, wolnością, lasem. Las, który był tłem dla cygańskich postojów i wędrówek, jest nie tylko elementem opisywanego krajobrazu, ale i wyrazicielem uczuć i nastrojów. Należy zwrócić uwagę na metafory, celne porównania i celne skojarzenia. Twórczość Papuszy jest pełna spontanicznej radości, ukochania ziemi na której przyszło jej żyć. I na ten fakt zwracamy uwagę, ona, poetka cygańska ukochała polską ziemię.
3. Zakończenie
Redagowanie wspólnej notatki, nt. motywu „wspólny dom – różni ludzie”. Czy powinniśmy być i czy jesteśmy tolerancyjni wobec innych ludzi – w przypadku Cyganów – mniejszości narodowej? Co łączy Polaków z Cyganami, a co dzieli? Nauczyciel rozmawia z uczniami o tym, czego nauczyli się na lekcjach. Nauczyciel ocenia przygotowanie się do lekcji i udział uczniów w lekcji. Zadanie domowe. Nauczyciel zapisuje na tablicy treść zadania domowego. „Czy łatwo w dzisiejszym świecie być tolerancyjnym i czy można nauczyć się tolerancji?”
Magdalena Darwicka
|